İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU

İş ve Sosyal Sigorta Hukuku, işçi-işveren ilişkilerini düzenleyen ve işçilerin sosyal güvenliğini sağlayan bir hukuk dalıdır. Çalışma hayatındaki hak ve yükümlülükleri belirlerken, işçilerin korunmasını esas alır. Türkiye’de 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu bu hukukun temel mevzuatını oluşturur.

İş Hukuku Nedir?

İş Hukuku, işçi ile işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen, işçilerin haklarını korumayı amaçlayan bir hukuk dalıdır. İş sözleşmesi, çalışma koşulları, ücret, fazla mesai, işten çıkarılma gibi konuları kapsar.

İş Hukuku’nun Temel Unsurları:

1. İş Sözleşmesi:

   • İşçi ile işveren arasındaki temel bağdır.

   • Yazılı ya da sözlü olabilir.

   • Çalışma süresi, ücret, tatil gibi detayları içerir.

2. Çalışma Süreleri:

   • Haftalık çalışma süresi genellikle 45 saat ile sınırlıdır.

   • Fazla mesai, bu sürenin üzerine çıkan çalışmadır ve işçiye ek ücret ödenir.

3. Ücret ve Haklar:

   • İşçinin temel geliri olan ücret, İş Kanunu ile güvence altındadır.

   • Ücret en geç ayda bir ödenmelidir.

   • Fazla mesai, tatil çalışması gibi durumlar için ek ödeme yapılır.

4. İşçi ve İşveren Yükümlülükleri:

   • İşveren, işçiye adil bir ücret ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak zorundadır.

   • İşçi, işverenin talimatlarına uygun şekilde işini yapmakla yükümlüdür.

5. İş Güvencesi:

   • İşçilerin keyfi olarak işten çıkarılmasını önlemek için belirli kurallar getirilmiştir.

   • Örneğin, fesih için geçerli bir neden olmalıdır.

6. İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları:

   • İşveren, iş kazalarını önlemek için gerekli tedbirleri almak zorundadır.

   • İş kazası durumunda işçiye tazminat ödenir.

Sosyal Sigorta Hukuku Nedir?

Sosyal Sigorta Hukuku, çalışanların iş hayatında karşılaşabilecekleri risklere (iş kazası, hastalık, yaşlılık, ölüm gibi) karşı sosyal güvenlik sistemini düzenler.

Sosyal Sigorta Hukuku’nun Temel Unsurları:

1. Sigortalılık:

   • Çalışanların işe başladıkları tarihten itibaren sigortalı olmaları zorunludur.

   • Sigorta primleri işveren ve işçi tarafından ödenir.

2. Sigorta Kolları:

   • Kısa Vadeli Sigorta Kolları: İş kazası, meslek hastalığı, hastalık gibi durumları kapsar.

   • Uzun Vadeli Sigorta Kolları: Yaşlılık, malullük ve ölüm sigortalarını kapsar.

   • Genel Sağlık Sigortası (GSS): Çalışanların ve ailelerinin sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağlar.

3. İşsizlik Sigortası:

   • İşten çıkarılan işçilere belirli bir süre boyunca gelir desteği sağlanır.

   • İşsizlik sigortası primleri, işçi, işveren ve devlet tarafından karşılanır.

4. Emeklilik:

   • Çalışanlar, sigorta prim gün sayısını ve emeklilik yaşını doldurduğunda emekliliğe hak kazanır.

5. Tazminatlar:

   • İşçinin kıdemine göre işten çıkarılma durumunda kıdem tazminatı ödenir.

   • Haksız fesih durumunda işçi, ihbar tazminatı talep edebilir.